De zin en onzin van lampjes
publicatie 17-05-2016 Wordpress
Er komt hopelijk een debat over het plan om de afsluitdijk te voorzien van een
design-lampjes-snoer dat een (internationaal) publiek in de nachtelijke uren de dijk op moet gaan loodsen. En dat, om het in de markt te zetten, ook direct “Icoon” genoemd wordt.
Dit jaar is het 100 jaar geleden dat de Zuiderzeevloed 16 mensenlevens kostte en behoorlijk wat materiële schade veroorzaakte. N.a.v. die overstroming werd besloten de afsluiting van de Zuiderzee te versnellen.
Minister Schultz van het ministerie van Infrastructuur en Milieu heeft 13 miljoen ter beschikking voor dit lichtproject en in de media is het al kunst genoemd. In haar ogen is Elon Musk (Tesla) misschien ook een kunstenaar - en wie zal het zeggen? Die man heeft met zijn ideeën voor een enorme (technologische) omwenteling gezorgd.
Van een andere orde. Dat wel.
De grote vraag is natuurlijk of een ministerie van Infrastructuur en Milieu geld zou moeten besteden aan design - geluidswallen mogen best groener en minder lelijk wat mij betreft, maar je kunt het ook overdrijven – of dat dit ministerie niet eerst en vooral de taak heeft leefbaarheid, bereikbaarheid en veiligheid in Nederland te waarborgen? Kunsttoepassingen lijken mij nou juist bij uitstek de taak voor OCW.
Misschien dat deze dwaling is ontstaan door het gegeven dat in de weg– en waterbouw een viaduct, aquaduct of enig ander bouwwerk ook wel een kunstwerk wordt genoemd. In de beeldende kunst en de muziek genieten heden ten dage ook het gebouw waar de kunst of muziek in huist meer aandacht, aanzien en meer financiele steun dan het daar getoonde zelf. In dat licht bezien past het helemaal in de trend.
Schrijver Christiaan Weijts noemt het plan in een column in de NRC ‘lichtjeskunst’ en Barbara Visser roept in dezelfde krant dan weer op geen kunstenaars af te vallen. Waarop Weijts zich verdedigt door te wijzen op de algehele teneur de kunsten teveel onder druk te zetten met bezuinigingen, maar er voor dit project kennelijk wel 13 miljoen beschikbaar is.
Kortom: verwarring en onenigheid alom. Vooral ook om de stelling dat kunstenaars elkaar een slechte naam zouden bezorgen, omdát ze plannen kritisch tegen het licht houden. Dé functie van de kunstenaar, zo lijkt mij. De schrijver moet in zijn hok blijven, de kunstenaar moet in zijn hok blijven, de designer moet in zijn hok blijven. Vandaar dan ook deze bijdrage.
Je zou zeggen dat dit alles een goede aanleiding kan zijn voor een debat. In de KNAW bijvoorbeeld, waar Barbara Visser een graag geziene gaste is.
Is er een wetenschappelijke onderbouwing voor het effect dat de lampjes hebben op de bezoekers van de dijk en de werknemers van Daan Roosegaarde? Is dat effect groter dan het effect zou zijn wanneer je pakweg 1000 kunstenaars vraagt een jaar lang ideeën te bedenken voor dezelfde afsluitdijk of – beter nog - de ‘toekomst van Nederland’ in ál zijn facetten in ruil voor €13.000 per jaar per kunstenaar? (een basisinkomen). Of – als je iets genereuzer wilt overkomen - 500 kunstenaars €26.000 p/j?
Welke potentie bezitten de afsluitdijklampjes om het welzijn, de veiligheid, het algemene kennisniveau van Nederlanders in het algemeen, of de afsluitdijkberijder in het bijzonder structureel te verhogen? Werken lichtjes op de afsluitdijk stemmingsverhogend en zo ja: wat zijn daar de voordelen van?
Mijn idee zou zijn dat Minister Schultz eens overlegt met het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (1000 jaarinkomens!) en daarmee meteen ook nog eens een goede beurt maakt bij Edith Schippers. Zo moeilijk is het allemaal niet. Zo lang we maar in het oog houden dat een kortstondige dadendrang gericht op een enkel(zijdig) project, van één enkele ontwerper plus een item in het NOS-journaal heel iets anders inhoudt dan de bijdrage van 1000 kunstenaars aan, laat ik het eens grondig stellen; het publieke belang.
Ik sluit af met Vasalis.
Afsluitdijk
De bus rijdt als een kamer door de nacht
de weg is recht, de dijk is eindeloos
links ligt de zee, getemd maar rusteloos,
wij kijken uit, een kleine maan schijnt zacht.
In zijn geheel hier: http://www.waterwereld.nu/vasalis.php
